Archwiliad ynni o geginau'r ysgol

Cyflwyniad

Mae gweithrediadau arlwyo ysgolion yn defnyddio ac yn gwastraffu llawer iawn o ynni. Mewn rhai ceginau, defnyddir cyn lleied â 40% o'r ynni a ddefnyddir ar gyfer paratoi a storio bwyd; mae llawer o'r ynni sy'n cael ei wastraffu yn cael ei wasgaru i'r gegin fel gwres. Gall rheoli ynni'n effeithiol mewn arlwyo arwain at arbedion sylweddol, yn ogystal â gwella amodau gwaith yn y gegin.

Mae'n gyffredin yng ngheginau ysgol i'r holl offer gael eu troi ymlaen ar ddechrau sifft a'u gadael yn rhedeg drwy gydol y dydd. Mae hyn yn hynod o wastraffus, ond hefyd mae offer sy'n cael eu gadael ymlaen yn cynhyrchu gwres yn ddiangen, gan wneud y gegin yn annymunol o boeth ac anghyfforddus i weithio ynddi. Gall pob sefydliad arlwyo arbed ynni trwy weithredu polisi diffodd syml a rhoi gwybodaeth i staff am amseroedd cynhesu, rheolaeth lleoliadau ac arfer da.

Mae ceginau ysgol yn defnyddio amrywiaeth o offer ynni-ddwys iawn i ddarparu bwyd i ddisgyblion. Mae'r ynni a ddefnyddir gan yr offer hyn yn amrywio'n sylweddol, yn ôl sut y caiff ei ddefnyddio, pa mor rheolaidd y caiff ei gynnal a'i gadw a sut y caiff ei osod yn amgylchedd y gegin. Gall dewis yr offer mwyaf ynni-effeithlon ar gyfer y swydd arwain at arbedion cost mawr.

Nod yr ymchwiliad

Yn ystod yr archwiliad ynni, byddwch yn chwilio am gyfleoedd i leihau faint o ynni a ddefnyddir yng ngheginau’r ysgol heb effeithio’n negyddol ar yr allbwn (y bwyd a ddarperir!). Pan fyddwch wedi cwblhau'ch archwiliad dylech chi allu nodi blaenoriaethau ar gyfer gwella yn y gegin, y galli di eu cyflwyno i dimau arlwyo a rheoli'r ysgol.

Rhestr Offer

Dyluniwch daenlen neu dabl canlyniadau mewn llawysgrifen i gofnodi offer cegin, eu defnydd o ynni, a phatrymau defnydd. Offer i'w gynnwys: Ffyrnau, hobiau, griliau, ffrïwyr, platiau neu drolïau gweini poeth, oergelloedd, rhewgelloedd, peiriannau golchi llestri, microdonnau, gwyntyllau echdynnu, cymysgwyr trydan neu broseswyr bwyd, unrhyw beth arall a welwch chi yng nghegin eich ysgol sy'n defnyddio nwy neu drydan.

Dull

Defnyddiwch y siartiau Sbarcynni i wirio a oes gan eich ysgol fesuryddion ar wahân ar gyfer nwy a thrydan ar gyfer cegin yr ysgol? Allwch chi ddarganfod faint o ynni mae cegin eich ysgol yn ei ddefnyddio bob dydd yn ystod y tymor, wedi'i rannu'n nwy a thrydan? Allwch chi ddarganfod faint o ynni mae'r gegin yn ei ddefnyddio dros y penwythnos ac yn ystod gwyliau'r ysgol o offer sy'n cael eu gadael yn rhedeg yn gyson, fel oergelloedd a rhewgelloedd?
Ewch o gwmpas ceginau'r ysgol gan gofnodi nifer y gwahanol fathau o offer. Ceisiwch ddarganfod faint o ynni y mae pob teclyn trydanol yn ei ddefnyddio pan gaiff ei ddefnyddio. Bydd gan y rhan fwyaf o offer label arnynt yn dweud wrthyt faint o ynni a ddefnyddir mewn watiau (W) neu gilowat (kW). Cofnodwch eu defnydd o ynni yn eich tabl canlyniadau.
Cyfweld â staff y gegin i ddeall:
- Tua faint o amser maen nhw'n defnyddio pob teclyn bob dydd?
- Pryd maen nhw'n cynnau ffyrnau a hobiau?
- Ydyn nhw byth yn defnyddio poptai neu hobiau i gynhesu'r gegin?
- Ydyn nhw'n diffodd ffyrnau, griliau, ffriwyr a hobiau yn syth ar ôl eu defnyddio?
- Ydyn nhw'n defnyddio caeadau ar sosbenni?
- Ydyn nhw bob amser yn cau drysau oergell a rhewgell?
- Pa mor aml mae rhewgelloedd yn cael eu dadrewi?
- Ydyn nhw'n diffodd offer cegin arall, goleuadau a gwyntyllau echdynnu pan nad ydyn nhw'n cael eu defnyddio?
- Ydyn nhw'n defnyddio'r cylch mwyaf effeithlon ar y peiriant golchi llestri?
- Ydyn nhw'n defnyddio sterileiddwyr?

Dadansoddi a Chyflwyno Data

Cyfrifwch faint o drydan rydych chi'n meddwl mae cegin yr ysgol yn ei ddefnyddio ar ddiwrnod arferol mewn kWh. Gallwch chi wneud hyn drwy luosi defnydd pŵer pob offer trydanol, â nifer yr oriau y mae'n rhedeg bob dydd. Sut mae hyn yn cymharu â'r data a ddangosir yn siartiau trydan Sbarcynni?
Os bydd eich archwiliad a data Sbarcynni yn rhoi canlyniadau sylweddol wahanol, a allwch chi nodi'r hyn y gallech fod wedi'i golli?
Allwch chi nodi'r 5 offeryn trydanol gorau yng nghegin yr ysgol ar gyfer defnydd ynni?
Allwch chi nodi lle rydych yn meddwl bod ynni'n cael ei wastraffu yng nghegin yr ysgol o ystyried nwy a thrydan? Defnyddiwch y Camau Nesaf isod i'ch helpu.
Sut fyddech chi'n argymell bod staff y gegin yn newid eu hymddygiad i arbed mwy o ynni? Unwaith eto, defnyddia'r Camau Nesaf isod.
A allech chi ddyfeisio ffordd o rannu dy brif argymhellion arbed ynni gyda’r timau arlwyo a rheoli ysgolion a’ch cyd-ddisgyblion?

Casgliad

O'ch archwiliad o offer cegin a chanlyniadau eich cyfweliad, a allech chi nodi pa mor ynni effeithlon yw ceginau ysgol yn eich barn chi? Rhowch eich tystiolaeth ar gyfer eich casgliad. Sut gallwch chi ddefnyddio’r wybodaeth rydych chi wedi’i dysgu i greu cynllun gweithredu i arbed ynni yng ngheginau’r ysgol?

Y Camau Nesaf i arbed ynni

Darganfyddwch amseroedd cynhesu offer coginio ac arddangoswch y rhain wrth ymyl y teclyn.
Symudwch oergelloedd a rhewgelloedd fel eu bod i ffwrdd o ffynonellau gwres fel poptai.
Gwiriwch fod y seliau drws ar oergelloedd a rhewgelloedd yn gyfan fel nad yw aer oer yn dianc.
Dylid glanhau unedau awyru a hidlyddion saim cwfl echdynnu yn rheolaidd. Gall glanhau systemau awyru yn rheolaidd gynyddu effeithlonrwydd cymaint â 50% o gymharu â systemau nad ydynt yn cael eu cynnal a'u cadw.
Gofynnwch i dîm rheoli eich ysgol ystyried adfer gwres o'r gegin. Mae llawer iawn o aer cynnes yn cael ei ddiarddel o gyfleusterau arlwyo trwy'r system awyru. Gellir adennill dros 50% o’r gwres ‘gwastraff’ hwn gan ddefnyddio dyfeisiau adfer gwres a all leihau costau ynni yn sylweddol. Yn aml, dyfais adfer aer-i-ddŵr yw'r dull mwyaf effeithiol o adennill gwres oherwydd gall wedyn gynhesu dŵr poeth ymlaen llaw, gan ddarparu defnydd drwy gydol y flwyddyn.
Crëwch restr wirio arbed ynni ar gyfer ceginau'r ysgol, y gellid ei harddangos mewn man amlwg. Ystyria gynnwys:
- Defnyddio'r offer cywir ar gyfer y gwaith - rhaid i offer, potiau a sosbenni fod o faint priodol ar gyfer y cylch gwresogi neu'r popty.
- Ceisio osgoi gorlenwi sosbenni a thegellau a defnyddio caeadau a gorchuddion i gadw gwres, stêm a mwg.
- Diffodd griliau, ffriwyr a hobiau yn syth ar ôl eu defnyddio.
- Cadw storfeydd poeth o fwyd wedi'i goginio cyn lleied â phosibl, er mwyn lleihau'r defnydd o ynni a chadw ansawdd y bwyd.
- Troi offer ymlaen dim ond pan fo angen.
- Pan ddaw sosbenni i'r berw, troi'r hobiau i'r lleiafswm i fudferwi (nid yw berwi yn cyflymu'r broses goginio).
- Defnyddio ffyrnau meicrodon i ailgynhesu symiau cymharol fach o fwyd.
- Diffodd ffaniau echdynnu pan nad ydynt yn cael eu defnyddio.
- Gosod thermostatau oergell ar y lefel gywir ar gyfer y cynnwys.
- Cau'r drws i'r oergell neu'r rhewgell bob amser yn syth ar ôl ei ddefnyddio.
- Dadrewi rhewgelloedd yn rheolaidd.
- Diffodd oergelloedd a rhewgelloedd yn ystod cyfnodau gwyliau, lle bo'n briodol. Os nad yw'n bosib diffodd pob teclyn, cydgrynhoi'r cynnwys fel y gellir diffodd rhai ohonynt.

Gwerthusiad

Gwerthuswch sut y gwnaethoch gynnal yr archwiliad a beth y gellid ei wella.

Estyniad

Cynnal yr un archwiliad yn yr adran Technoleg Bwyd.